کنترل بیولوژیکی نماتدطلایی سیب زمینی بوسیله بعضی از گونه های trichoderma و قارچ های جدا شده از نماتد در استان همدان

سیب زمینی چهارمین محصول مهم غذایی در جهان است. این گیاه در معرض بیماری های قارچی، باکتریایی، ویروسی و مایکوپلاسمایی زیادی است که به آن خسارت وارد می کنند. بیماری ناشی از نماتد سیست طلایی سیب زمینی (globodera rostochiensis) یکی از مهمترین بیماری های این محصول است که اولین بار در ایران در سال 1387 از استان همدان گزارش شد. هدف این پژوهش بررسی کنترل بیولوژیکی نماتد سیست طلایی سیب زمینی در استان همدان بود. برای این منظور، در بهار و تابستان 1389، از مزارع سیب زمینی آلوده در شهرستان های همدان، بهار و لالجین نمونه برداری به عمل آمد. سیست های نماتد جداسازی و شناسایی شد. در بررسی قارچ های همراه نماتد مذکور 95 جدایه قارچ از سیست و لارو نماتد سیستی سیب زمینی روی محیط غذایی pda، pcaو wa جداسازی و بر اساس بررسی های مورفولوژیکی قارچ های جداشده شناسایی شدند. از بین 95 جدایه بدست آمده در مجموع 10 گونه در 7 جنس شامل: arthrobotrys oligospora, paecilomyces sp., alternaria alternate, a. solani lecanicillium psalliotae, embellisia chlamydospora, fusarium oxysporum, fusarium solani, f. thapsinum, beauveria bassiana شناسایی شد. به منظور بررسی کنترل بیولوژیکی نماتد علاوه بر قارچ های جداسازی شده، 13 گونه از تریکودرما ازگروه گیاهپزشکی دانشگاه بوعلی سینا و قارچ pochonia chlamydosporia از دانشگاه شیراز تهیه شد. سیست های نماتد در آزمایشگاه تحت اثر ترشحات ریشه گیاه میزبان قرار داده شد و نوزادان سن دو تفریخ شدند. جهت بررسی امکان کنترل بیولوژیکی نماتد،اثر عصاره فیلتر شده گونه های آنتاگونیست روی مرگ و میر لاروهای سن دو نماتد در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت و درصد مرگ و میر آن ها پس از 48 ساعت بررسی شد. این آزمایشات در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام شده و میانگین داده ها با روش آزمون چند دامنه ایی دانکن در سطح 1% مقایسه شد. نتایج نشان داد که تیمارها دارای تفاوت معنی دار بودند. از بین قارچ های آزمایش شده 31 جدایه دارای اثر بازدارندگی بهتری بودند. قارچ های (arthrobotrys oligospora) dh91، (trichoderma harzianum) dh5 و (paecilomyces sp.) dh43 بعد از 48 ساعت به ترتیب با درصد مرگ و میر 10/69، 96/66 و 68/65 دارای بیشترین تاثیر بازدارندگی بودند. قارچ های dh65 (pochonia chlamydosporia)، dh11 (t. asperellum) ، dh14 (t. viride)و (t. koningi)dh8 به ترتیب با درصد مرگ و میر 04/63، 21/62 ، 10/58 و 92/57 تاثیرکمتری نسبت به قارچ های قبلی نشان داد. در بررسی شاخص پارازیتیسم، مشخص شد که تمام قارچ های (a. oligospora) dh91 و (dh5) (t. harzianum) با شاخص پارازیتیسم 9/4 و 5/4 به میزان بیشتری تخم های نماتد سیستی سیب زمینی را روی محیط کشت پارازیته کردند. و نسبت به سایر تیمارها و شاهد دارای اختلاف معنی داری بودند. بررسی های گلخانه ای روی سیب زمینی رقم مارفونا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. پس از گذشت 80 روز فاکتورهای رشدی نظیر طول ساقه و ریشه، وزن ترو وزن خشک ساقه و ریشه و شدت بیماری مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز داده ها نشان داد که تیمارهای مورد بررسی در سطح 1% دارای تفاوت معنی دار هستند. در شرایط گلخانه قارچ dh5 (t. harzianum) با 78/65 درصد در روش آغشته سازی غده بیشترین میزان کاهش شدت بیماری را نشان داد. همچنین تیمارهای (t. harzianum) dh5 و (a. oligospora) dh91 بیشترین تأثیر را در کاهش جمعیت نهایی نماتد نشان دادند. با توجه به اینکه جدایه dh43 به علت عدم تولید اندام های مورفولوژیکی مشخص به طور مورفولوژیکی قابل شناسایی نبود مورد مطالعه مولکولی قرار گرفت. این توالی پس از دریافت، مقایسه آن توسط blast با نرم افزار gendoc با توالی های گرفته شده از بانک ژن همردیف و به وسیله نرم افزار treecon کلادوگرام آن رسم شد. نتایج مطالعات مولکولی نشان داد که این جدایه در جنس paecilomyces قرار می گیرد و با هیچ یک از گونه های نامگذاری شده مطابقت کامل ندارد .